Asụsụ
German - French - Bekee - Lingala - Swahili - Tshiluba
Ndị ọzọ gbasara Lingala:
Lingala bụ asụsụ Bantu a na-asụ na mpaghara ugwu ọdịda anyanwụ nke Democratic Republic of Congo (DRC) yana nnukwu akụkụ nke Republic of Congo.
A na-ejikwa ya nke nta nke nta na Angola na Central African Republic.
Isi ihe gbasara Lingala:
Ọ bụ asụsụ na-eto eto, toro na njedebe narị afọ nke 19 dị ka asụsụ asụsụ n'akụkụ Osimiri Congo.
Lingala aghọwo asụsụ dị mkpa na omenala ndị Kongo, karịsịa na egwu.
Ọ nwere usoro ụda olu dị mfe na usoro ụtọasụsụ atụnyere ọtụtụ asụsụ Bantu ndị ọzọ.
Enwere ihe dị ka nde 20-25 ndị na-asụ Lingala.
A na-ejikarị ya dị ka asụsụ nke abụọ maka azụmahịa na nzikọrịta ozi n'etiti agbụrụ dị iche iche.
Ugbu a, ka anyị gaa n'ihu na Swahili:
Swahili:
Swahili,a makwaara dị ka Kiswahili, bụ asụsụ Bantu nke na-eje ozi dị ka asụsụ franca n’ọtụtụ ebe n’Ebe Ọwụwa Anyanwụ Africa. Ọ bụ asụsụ gọọmentị na Tanzania, Kenya na Uganda, a na-asụkwa ya na Rwanda, Burundi na akụkụ nke Democratic Republic of Congo.
Isi ihe gbasara Swahili:
Ọ bụ otu n'ime asụsụ ndị a kacha asụ n'Afrịka, ndị na-asụihe karịrị otu narị nde.
Ọtụtụ asụsụ emetụtalaSwahili, gụnyere Arabic, Persian, Portuguese, na Bekee, n'ihi azụmahịa akụkọ ihe mere eme na mmekọrịta omenala.
Ọ na-eji mkpụrụedemede Latịn ma nwee usoro dị mfe dị mfe ma e jiri ya tụnyere asụsụ Bantu ndị ọzọ.
Swahili ekerewo òkè dị ukwuu na mmepe nke Pan-Africanism na ịdị n'otu Africa.
A na-amụwanye ya dị ka asụsụ mba ọzọ na-abụghị Africa.
Ma Lingala na Swahili bụ asụsụ dị mkpa na mpaghara ha ma na-arụ ọrụ dị mkpa na nzikọrịta ozi, omenala na azụmahịa.
Ugbu a, ka anyị kwuo banyereTshiluba.
Tshiluba,a makwaara dị ka Luba-Kasai ma ọ bụ Ciluba, bụ asụsụ Bantu a na-asụ na mpaghara ndịda etiti Democratic Republic of Congo (DRC), ọkachasị na mpaghara Kasai, Kasai Central. , na Kasai Oriental.
Isi ihe gbasara Tshiluba:
Ọ bụ otu n'ime asụsụ mba anọ nke DRC, yana Lingala, Swahili, na Kikongo.
Ihe dị ka nde mmadụ 6.3 na-asụ Tshiluba dị ka asụsụ mbụ, yana ọtụtụ nde ndị ọzọ ka asụsụ nke abụọ.
Ọ bụ nke ezinụlọ asụsụ Luba, nke gụnyere ọtụtụ asụsụ nwere njikọ chiri anya a na-asụ n'akụkụ dị iche iche nke DRC.
Asụsụ ahụ na-eji mkpụrụedemede Latin ma nwee usoro ụda olu, dịka ọtụtụ asụsụ Bantu ndị ọzọ.
Tshiluba ekerewo òkè dị ukwuu na omenala na ndọrọ ndọrọ ọchịchị nke mpaghara Kasai, ịbụ asụsụ nke ndị Luba bụ ndị guzobere alaeze dị ike na mpaghara ahụ tupu oge ọchịchị.
O nwere omenala ọnụ nke bara ụba, gụnyere ilu, ilu, na akụkọ, bụ akụkụ dị mkpa nke omenala Luba.
N'agụmakwụkwọ, a na-ejikarị Tshiluba dị ka ụzọ nkuzi n'ụlọ akwụkwọ praịmarị dị na mpaghara obodo ya tupu ọ gafere French na ọkwa agụmakwụkwọ dị elu.
Tshiluba, dị ka Lingala na Swahili, bụ asụsụ dị mkpa maka nzikọrịta ozi na njirimara omenala na mpaghara ya nke DRC. Ọkwa ya dị ka asụsụ mba na-egosipụta mkpa ọ dị na mpaghara asụsụ obodo.
Hi
Tshibanda M.
